Programma Spoorzone Beverwijk verliest na vier jaar zijn ambtelijke aanjager. Maarten ter Horst heeft met dit veelomvattende gebiedsprogramma een flinke bijdrage geleverd aan de ruimtelijke ontwikkeling van de stad. Bij zijn afscheid blikt hij terug op de kansen en ambitie van dit veelzijdige stukje IJmond.
Er wordt in Beverwijk tegenwoordig bijna geen ruimtelijk beleidsstuk meer geschreven waarin het woord ‘Spoorzone’ ontbreekt. Als programmamanager trok Ter Horst deze kar jarenlang. En dan te bedenken dat hij vier jaar geleden in principe voor een korte klus werd ingehuurd: om een review te schrijven over het toenmalige project Bedrijventerreinen Beverwijk. Hij adviseerde over een meer realistische financiële planning en programmatische aanpak van het centrale en oostelijke deel van Beverwijk, waarna hij de opdracht kreeg om die klus zelf te gaan klaren. Dat deed hij de afgelopen vier jaar met veel passie.
Halve stad bijbouwen
Hoe blik je terug op vier jaar Spoorzone? In dit geval met de video die Ter Horst in 2021 maakte om de aftrap van het programma uit te leggen aan bewoners en ondernemers van Beverwijk. In die video zien we de programmamanager zelfbewust staan op de Kop van de Haven, wijzend naar het omvangrijke gebied om hem heen.
De boodschap klinkt direct glashelder: hier gaan we een stoer, duurzaam en prettig leefbaar gebied realiseren, waar gewoond en gewerkt wordt met voldoende voorzieningen én dat onlosmakelijk onderdeel uitmaakt van het centrum van Beverwijk. Ter Horst kijkt de video geamuseerd terug en hoort zichzelf zeggen dat in de Spoorzone een halve stad wordt bijgebouwd binnen de bestaande stad. Stoere taal, maar volgens de vertrekkende aanjager “klopt het nog steeds”.
Beverwijkse doe-mentaliteit
“Daadkracht is een toonbeeld van de Beverwijkse doe-mentaliteit, maar transformatie van een gebied is iets van de lange adem. Zo zijn we ook gaan werken”, vertelt ter Horst. “Na de verkiezingen van 2022 hebben we het veel gehad over de omvang en snelheid van het programma. De Spoorzone-ambitie is groot, maar we zorgen ervoor dat we het stap voor stap doen in niet te grote stappen. Zo boek je de beste resultaten.”
Ambitieus én realistisch
Het spannende van een groot programma als Spoorzone is dat je nooit precies weet hoe het gaat lopen, aldus Ter Horst. “In een ontwikkelstrategie schrijf je kaders op hoe je de ambitie en doelstellingen wil gaan realiseren, maar daarbij ben je afhankelijk van andere partijen. Zo moesten we onlangs het totale aantal nieuw te bouwen woningen in het gebied omlaag bijstellen naar 7.000, maar tegelijk werken we aan een spelregelkaart voor het Business Docks-deel van Spoorzone ten oosten van de A22, die marktpartijen over de streep moet trekken om mee te doen. Zo willen we bedrijven interesseren om plannen te gaan realiseren in de Spoorzone die bijdragen aan door de raad vastgestelde ambities.”
De afgelopen jaren is dat meermalen met succes gelukt. Denk aan de goed ontvangen plannen voor Ankie’s Hoeve en de binnenkort te starten nieuwbouw op het Marlo-terrein. Aan de Brink wonen de eerste bewoners al in nieuwbouw en momenteel wordt het Slotakkoord gebouwd op de rand van Spoorzone en Broekpolder. “Ik weet nog goed dat ik in 2014 in Velsen-Noord kwam wonen en me als bewoner telkens afvroeg waarom er helemaal niks werd gebouwd bij de entrees van het centrale deel van Beverwijk. Tien jaar later zijn we eindelijk zo ver dat er ambitieuze en realistische bouwplannen liggen voor Ankie’s Hoeve.”
Herontwikkeling na corona
De start van het programma in 2020 was een lastige, want vanwege de coronapandemie moest hij bijna al zijn overleggen digitaal doen. Niet ideaal als je een persoonlijke band wil opbouwen met partijen die jou nog helemaal niet kennen, zou je denken. Volgens Ter Horst bleek het tegendeel waar: “Corona hielp juist mee aan een vliegende start omdat bestuurders en ondernemers vanwege de lockdown ook niet op pad konden en dus geen reistijd meer hadden. Er was dus juist meer tijd om met hen te schakelen. Zo konden we vrij gemakkelijk in korte tijd onze ambitie bespreken met veel belangrijke partijen.”
In de coronatijd hakte het college ook knopen door over de financiële haalbaarheid van de vele bouwplannen die indertijd op tafel lagen “Lang niet overal was geld voor”, vertelt Ter Horst. “Zo sneuvelde het prachtige, maar te kostbare plan voor een nieuw theater vlakbij het stadhuis. Toen zijn Ankie’s Hoeve en het Meerplein ondergebracht bij het programma Spoorzone. Dit verschafte ons ruimte om deze gebieden actief mee te nemen in de planvorming.”
Verder durven kijken
De kracht van Ter Horst is dat hij zicht houdt op het grote plaatje. “Betrek bij gebiedsontwikkeling ook disciplines als mobiliteit, groen, economische zaken en het sociaal domein”, zo legt hij zijn werkwijze uit. “Hou rekening met de gebiedsoverstijgende kosten en laat het programma en de ambitie ook van andere afdelingen zijn. De moeilijkste taak van een programmamanager is om de binnen- én de buitenwereld mee te krijgen. Ook heb je een politiek bestuur nodig dat verder dan één bestuurstermijn vooruit durft te kijken. Een groot programma als Spoorzone vraagt om langjarige consistentie en stabiliteit.”
Gaan we Ter Horst ooit nog ergens terugzien aan de andere kant van de tafel, in de politiek? “Ik ben een man van de inhoud, niet van de politiek”, zegt hij diplomatiek. “Laat mij maar lekker ruimtelijke programma’s aansturen. Ik ga nu eerst een paar maanden aandacht geven aan mijn gezin en kijk na de zomer weer verder. In Beverwijk ben ik voor nu klaar. Ik wens de gemeente veel succes toe. Datzelfde wens ik de lokale ondernemers. Samen met stichting Business Docks en een aantal investeerders hebben we veel bereikt en kunnen we nog veel meer realiseren. Als gemeente kun je niet zonder dit soort betrokken ondernemers, die voor de troepen uitlopen en net als wij geloven in het programma.”
Interview: Jeroen Mirck, communicatieadviseur Gemeente Beverwijk